De locatie aan de Peebos in Opende is een typisch langgerekte, landelijke kavel, zo kenmerkend voor de structuur van het cultuurlandschap van veenontginningen. De kavel staat haaks op de weg De Peebos en is globaal in twee stukken te verdelen. Op het voorste deel van de kavel staan twee volumes, een klassiek huisvolume en een schuur-achtig volume. Het huisvolume biedt plek aan het beheerkantoor van Staatsbosbeheer en de werkschuur van De Zijlen. Dwars hierop staat de kapschuur, die deels is omgebouwd tot theehuis en deels tot overdekte werkplaats van De Zijlen. Het voorerf zelf fungeert naast theetuin tevens als parkeerplaats voor Staatsbosbeheer en De Zijlen. Ruimtelijk kan het voorerf als een geheel worden gezien, wat we als een kwaliteit kunnen benoemen die past bij de structuur en kenmerken van het landschap. Op het achtererf staat een wagenloods, maar het erf zelf doet dienst als een ongeordende opslag van hout, hooi, grond en vele andere natuurlijke materialen.

De verkeersstromen kruisen elkaar en verschillende programma-onderdelen overlappen hier en daar, met soms ongewenste overlast tot gevolg. Het genot van een gemberthee in de zon kan zo maar worden verstoord door het luidruchtig hout kloven aan de andere kant van de heg, of vertrekkende en aankomende auto’s op het parkeerterrein. Tegelijkertijd biedt de overlap van functies en bezoekersstromen Staatsbosbeheer ook een kans om haar doelstellingen op het gebied van cultuurgeschiedenis, landschapsbeheer, milieu en recreatie – deels met een educatieve inslag – beter voor het voetlicht te brengen.

ONTWERPCONCEPT

In het ontwerp voor het uitvoeringskantoor Westerkwartier hebben we de uitdagende combinatie van het programma en de traditionele, ruimtelijke structuur van het erf ingezet om de functies helder te organiseren, verkeersstromen goed te verdelen en een eenvoudige uitbreiding zonder veel overlast toe te voegen, afgewerkt in een consequent doorgevoerde, herkenbare en representatieve uitstraling, natuurlijk passend bij de identiteit van Staatsbosbeheer.

De nieuwe plattegrond maakt een slimme organisatie van de ruimtebehoefte mogelijk. Het karakteristieke, landelijke ensemble van kapvormige en schuur-achtige volumes vormt de bezieling van het ontwerp. De minst functionele beuken van de kapschuur, die naast het theehuis, demonteren we, zodat de mogelijkheid ontstaat om het beheerkantoor naar achteren te verlengen en een nieuw bouwvolume te realiseren, waarin de functies van De Zijlen worden ondergebracht.

Als geheel maakt het ensemble van schuurvormigen een uitgewogen indruk, de ruimte neemt toe zonder dat er een groot en ongepast volume op het erf ontstaat. Op het voorerf staan enerzijds de kantoren van Staatbosbeheer met in het verlengde het nieuwe volume van De Zijlen en anderzijds de vergrote theetuin met het theehuis. De nieuwe schuur van De Zijlen begrenst de overgang tussen voor- en achtererf, waar de werkzaamheden gezien het geluid en de opslag ook beter passen.

KAPVOLUMES

De bestaande constructieve structuur van het beheerkantoor wordt behouden en verlengen we met een stramien. De nieuwe grotere ontstane ruimte wordt ingedeeld met een gemeenschappelijke huiskamer, waar één koffie-tappunt het centrum van ontmoeting vormt voor alle gebruikers. Verder worden in het beheerkantoor nieuwe werkplekken en diverse vergaderruimtes gemaakt. De bestaande schil wordt aan de buitenkant geïsoleerd en voorzien van een nieuwe gevel, bestaande uit Hollands hout uit bossen van Staatsbosbeheer. Hiermee realiseren we een duurzame ingreep en krijgt het gebouw een bestendige uitstraling.

Het gedeelte van de kapschuur waarin het theehuis zich bevindt, laten we intact. Het is recentelijk nog verbouwd (2015) en heeft een uitstraling die goed past bij Staatsbosbeheer en bij de uitgangspunten voor de vormgeving. In de nieuwe schuur van De Zijlen zal naast het kantoor en de kleedruimtes ook de werkplaats worden gesitueerd. Dit volume wordt opgetrokken met een simpele stalen spant-constructie, omkleed met aluminium isolatieplaten en sluit in uitstraling aan bij het beheerkantoor.

ARCHITECTUUR

Door de eenvoud en helderheid van de ingreep zijn we in staat om met simpele middelen toch overtuigend een bij de opgave en gebruiker passende uitstraling te realiseren. We creëren een duurzame ingreep, gebruiken zo veel mogelijk de bestaande bebouwing en beperken de omvang van de nieuwbouw. Hierdoor blijft er ruimte om het ensemble samenhangend en consequent vorm te geven, met materialen die letterlijk aansluiten op de doelstellingen van Staatsbosbeheer en deze krachtig representeren.

Het ensemble levert niet alleen een functioneel helder ontwerp op, het zorgt er ook voor dat programma en activiteiten ongecompliceerd te beheren zijn. Daar waar de bestaande situatie ongeordend overkomt en weinig representatief is, zorgt de nieuwe situatie juist voor samenhang, voor een mogelijkheid waarbij de verschillende gebruikers elkaar kunnen versterken, in plaats van dat ze elkaar in de weg zitten. En de samenhang die met we het ensemble op organisatorische niveau bereiken, kunnen we omzetten in een overeenkomstige vormgeving, die eigentijds is, passend bij de gebruikers, een duurzame uitstraling heeft en consequent in toepassing is.

Het Hollands hout, zoals door Staatsbosbeheer aangedragen, vormt hierin de basis. Dit hout levert naast kwaliteit voor de vormgeving bovendien de essentiële waarden voor een duurzaam en bestendige uitwerking. Zo kunnen we een landelijk, milieuvriendelijk ‘gezond’ gebouw realiseren, waarbij we natuurlijk ventileren en zo veel mogelijk daglicht gebruiken om het gebouw te verlichten.

Bronnen: luchtfoto – Google Maps.com